สารอาหารที่ให้พลังงาน คือ สารอาหารที่ให้พลังงานไปใ้ในการทำงานของร่างกาย สร้างและซ่อมแซมส่วนต่างๆของร่างกายที่สึกหรอ แบ่งได้เป็น 3 ประเภทได้แก่

1. โปรตีน
2. คาร์โบไฮเดรต
3. ไขมัน

โปรตีน

1. พบมากในเนื้อสัตว์ นม ไข่ และถั่วต่าง
2. โปรตีน 1 กรัมให้พลังงาน 4 กิโลแคลอรี
3. หน่วยเล็กที่สุด คือ กรดอะมิโน แบ่งได้เป็น 2 ประเภท
   • กรดอะมิโนจำเป็น คือ กรดอะมิโนที่ร่างกายไม่สามารถสร้างเองได้ จึงต้องได้รับจากอาหาร มีอยู่ 8 ชนิดได้แก่ ไอโซลิวซีน ลิวซีน ไลซีน เมไทโอนีน ฟีนิลอะลานีน ทรีโอนีน ทริปโตเฟน และวาลีน แต่ในเด็กจะต้องการพิ่มอีก 2 ชนิด:อาร์จีนีน และฮีสทีดีน
   • กรดอะมิโนที่ไม่จำเป็น คือ กรดอะมิโนที่ร่างกายสามารถสร้างเองได้ แต่ก็สามารถได้รับจากอาหารที่ทาน ได้แก่ อะลานีน แอสพาราจีน กรดแอสพาร์ติก กรดกลูตามิก กลูตามีน ไกลซีน ซิสเทอีน เซรีน ไทโรซีน โพรลีน อาร์จินีน
4. ประโยชน์
   • เป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย ซ่อมแซมเนื้อเยื่อส่วนที่สึกหรอ
   • เป็นสารตั้งต้นหรือจำเป็นต่อการสังเคราะห์ เอนไซม์ ฮอร์โมน ฮีโมโกลบิน สารภูมิต้านทาน
   • ให้พลังงานแก่ร่างกาย ในสภาวะที่ร่างกายขาดคาร์โบไฮเดรต และไขมัน
5. การขาดโปรตีน
   • หากขาดโปรตีนในวัยเด็ก จะมีผลต่อการเจริญเติบโต ร่างกายแคระแกรน อ่อนเพลีย เจ็บป่วยง่าย
   • ตัวอย่างโรคขาดโปรตีน: ความชิออร์คอร์ มาราสมัส ตานขโมย
6. โปรตีนจะถูกย่อยที่กระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก
7. สารที่ใช้ทดสอบโปรตีน : ไบยูเรต

คาร์โบไฮเดรต

1. พบใน ข้าว มัน เผือก น้ำตาล
2. คาร์โบไฮเดรต 1 กรัมให้พลังงาน 4 กิโลแคลอรี
3. หน่วยเล็กที่สุด คือ โมโนแซคคาไรด์
4. คาร์โบไฮเดรต แบ่งได้เป็น
   • น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว หรือ โมโนแซคคาไรด์ คือหน่วยย่อยของคาร์โบไฮเดรตซึ่งร่างกายสามารถดูดซึมไปใช้ได้เลย เช่น กลูโคส ฟรุคโตส กาแลคโตส
   • น้ำตาลโมเลกุลคู่ หรือไดแซคคาไรด์ จะประกอบด้วยโมโนแซคคาไรด์ 2 ตัวมารวมกัน เช่น มอลโทส แลคโตส ซูโครส
   • โพลีแซคคาไรด์ ประกอบด้วยน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวต่อกันเป็นสายยาว เช่น แป้ง ไกลโคเจน เซลลูโลส
5. ประโยชน์
   • เป็นแหล่งพลังงานที่ร่างกายใช้ โดยเฉพาะสมองและเม็ดเลือดแดงซึ่งไม่สามารถได้พลังงานจากแหล่งอื่นนอกจากกลูโคสเท่านั้น
   • เป็นส่วนประกอบของสารที่สำคัญในร่างกาย เช่น สารจำพวกไกลโคโปรตีน ไกลโคไลปิด กรดนิวคลีอิค
   • เป็นแหล่งพลังงานสะสม เช่น ไกลโคเจน โดยคาร์โบไฮเดรตที่เหลือใช้จะเก็บสะสมในรูปไกลโคเจน
   • สงวนการใช้โปรตีน เพราะการใช้โปรตีนเป็นแหล่งพลังงานจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายขาดคาร์โบไฮเดรต โดยดึงมาจากกล้ามเนื้อ
   • สงวนการใช้ไขมัน เพราะการใช้ไขมันเป็นแหล่งพลังงานจะเกิดสารคีโตน เมื่อมีสารคีโตนมากจะทำให้เกิดภาวะเลือดเป็นกรด โดยมากจะพบในผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่สามารถใช้น้ำตาลเป็นพลังงาน
   • กรดกลูคูโรนิก จะช่วยเปลี่ยนสารพิษที่เข้าสู่ร่างกายให้มีความเป็นพิษลดลงเมื่อผ่านตับ และอยู่ในรูปที่ร่างกายสามารถขับออกได้
6. ทานคาร์โบไฮเดรตที่ผ่านการขัดสี หรือเป็นคาร์โบไฮเดรตที่มีเส้นใยน้อยมากไปทำให้เป็นโรคอ้วน เบาหวาน
7. คาร์โบไฮเดรตจะถูกย่อยที่ปาก (อะไมเลส) และที่ลำไส้เล็ก
8. ทดสอบแป้งด้วยสารละลายไอโอดีน
9. ทดสอบน้ำตาลด้วยสารละลายเบเนดิกต์

ไขมัน

1. พบใน น้ำมันพืช น้ำมันจากสัตว์
2. ไขมัน 1 กรัมให้พลังงาน 9 กิโลแคลอรี
3. หน่วยเล็กที่สุด คือ กรดไขมัน และกลีเซอรอล
4. กรดไขมัน แบ่งได้เป็น
   • กรดไขมันจำเป็น คือกรดไขมันที่ร่างกายไม่สามารถสร้างเองได้ ต้องได้รับจากการรับประทาน เช่น กรดไลโนเลอิก กรดไลโนเลนิก กรดอะแรคิโดนิก
   • กรดไขมันไม่จำเป็น คือกรดไขมันที่ร่างกายสามารถสร้างเองได้ และยังสามารถได้จากการรับประทาน เ่น กรดสเตียริก กรดโอเลอิก
5. ประโยชน์
   • เป็นแหล่งพลังงานที่ร่างกายใช้ เช่นเปลี่ยนไกลโคเจนเป็นกลูโคส
   • ทำหน้าที่เป็นฉนวนช่วยควบคุมอุณหภูมืของร่างกาย
   • ช่วยป้องกันอวัยวะภายใน
   • ช่วยในการดูดซึมวิตามิน A D E K ที่ลำไส้เล็กและเข้าสู่หลอดเลือด ซึ่งวิตามินกลุ่มนี้ช่วยเรื่องสุขภาพตา สุขภาพผิว สุขภาพกระดูกและฟัน
   • คลอเลสเตอรอลเป็นสารตั้งต้นในการผลิตฮอร์โมนสเตียรอยด์ เช่นเอสโตรเจน เทสโทสเตอโรน
   • เป็นองค์ประกอบของผนังเซลล์
6. ไขมันถูกย่อยที่ลำไส้เล็ก